Disleksija, disgrafija, diskalkulija ili ....nešto drugo?

Novi Zagreb -  ....a to mogu biti poteškoće u učenju. U svojoj praksi sam mnogo puta čula rečenice poput “ Mučimo se s lektirom, povijesti, prirodom, matematikom i slično...”, “ satima smo pred knjigom, čitamo i ništa, kao da ne razumije što pročita....“ Ja jednostavno više ne mogu...” Kako mogu pomoći svom djetetu? “

Kada dijete ima takvih poteškoća sa školskim gradivom, odmah bi trebalo ispitati radi li se o specifičnim poteškoćama u učenju. Tako će dijete imati poteškoća sa čitanjem, sposobnosti sinteze glasova u slogove, poteškoće  sa računanjem poteškoća u usvajanju školskih vještina.

Treba posebno naglasiti da takvi deficiti nisu direktna posljedica drugih poremećaja kao što su mentalna retardacija, oštećenje CNS-a, poremećaji vida i sluha ili emocionalni poremećaji, ali da se može desiti u isto vrijeme i postojanje tih poteškoća.Specifične smetnje u učenju često se vežu uz druge kliničke sindrome kao što su poremećaji ponašanja ili drugi razvojni poremećaji, kao npr specifični razvojni poremećaji motornog funkcioniranja ili specifični razvojni poremećaj govora I jezika. Sama etiologija specifičnih smetnji u učenju je nepoznata. Postoji naime pretpostavka o postojanju bioloških faktora koji stupaju u interakciju sa nebiloškim faktorima ( kao što su okolnosti za učenje i kvaliteta nastavnog procesa ).

Kao etiološki faktori se navode:

• cerebralna nelateralizacija

• dismaturacija

• deprivacija sredine

• genetski faktor

• minimalna disfunkcija CNS-a

• oštećenje mozga

• nemirno spavanje, dijete je svojeglavo, neozbiljno, neposlušno, promjenjivog ponašanja, nervozno

• brbljivo, odgovara, viče, zatvara se u sebe i ne govori, šuti, slabo izgovara neke glasove, riječi napola izgovara i to plačljivo

• neposlušno, ne sluša, dekoncentrirano se

• suviše mirno, plašljivo, sanjalica

• vrlo često se proglašava kao “nespretno “ dijete,

• drukčije doživljava okolinu nego ostala djeca

• slabo pamti, zaboravlčja

• previše zaigrano dijete, djetinjasto

• tvrdoglavo, preosjetljivo

• nema apetita

• pretjerano se znoji

• ljubomorano na sestru / brata

Vrlo je važno na vrijeme otkriti da dijete ima specifične smetnje u učenju, da bi se što ranije dijete uključilo u obradu što logopeda a i po potrebi i psihologa, te da se dijete nadalje uključi  u terapiju.Poznato je da su uz smetnje u učenju javljaju i poteškoće u čitanju i pisanju, te se javljaju i niz tzv. popratnih simptoma kao što su:smanjena koncentracija, reduciran tempo rada, deficit verbalnog odnosno vizualnog pamćenja, poteškoće u orjentaciji u prostoru, infantilno ponašanje, nedostatak koordinacije u finoj motorici , deficit percepcije sličnih crteža i simbola, poteškoće pri pokretima u pisanju i crtanju udesno. Mnoga djeca koja imaju specifične poteškoća u učenju se do upisa u školu ne razlikuju od svojih vršnjaka, tj njihovi nedostaci koje pokazuju nisu toliko izraženi da bvi se roditelji zabrinuli i obratili pažnju na njih, te zato i mnoga djeca ostaju “ neprepoznata” . Međutim, neki roditelji kod svojih predškolaraca primjećuju poteškoće ,a neke od njih su:

Postoji identifikacija i klasifikacija prema ( Žerovnik i Golli; 1982) koja se bazira na klasifikaciji zajedničkih karakteristika djece sa specifičnim smetnjama u učenju,te se bazira na psihičkim procesima kao što su:

· percepcija, predstave, pamćenje i zaboravljanje, mišljenje, pažnja koncentracija, govor motivacija i samopouzdanje s obzirom na učenje, emocije, socijalnu  zrelost, rad, radne navike i iskustva kao i koordinacija motorike.

Potrebno je napomenuti da mnogi stručnjaci smatraju da su ova djeca individualisti, tj da su teška za kontakte,da im nedostaje unutrašnji “faktori reda i poretka”, kao i da su disleksična i disgrafična djeca koja su sklona infantilizmu. Neki navode da kod te djece postoji nerado posjećivanje škole, strah, zabušavanje u školi, nervoza, školsko mokrenje, smetnje u ishrani u smislu regresije i aktivne kompenzacije u smislu prkosa, ometanje nastave, te agresivnosti prema drugima u razredu.

Važno je napomenuti da je ranije otkrivanje specifičnih smetnji u učenju vrlo značajno,jer omogućuje da se iste rano ublažavaju ili otklanjaju. Djeca sa dijagnosticiranim specifičnim poteškoćama u učenju imaju po pravilu u školi poteškoće u učenju i zbog smetnji u ponašanju, te djeca sa visokom inteligencijom ove poteškoće lakše savladavaju.Da bi se provjerilo da li dijete ima specifične poteškoće u učenju, potrebno je dati djetetu određene zadatke koje zahtjevaju adekvatnu razvojnu funkciju u brojnim oblastima kao što su :

·         vizuospacijalna organizacija

·         temporo-sekvencionalna organizacija

·         receptivne i ekspresivne jezične funkcije

·         selektivnu pažnju

·         aktivnost.

Pošto se kod neke djece javljaju teškoće u svladavanju školskog gradiva, socioemotivni problemi i problemi ponašanja, treba ih razlikovati od sindroma “nespretnog djeteta” koji se često dijagnosticira i kao “minimalna cerebralna disfunkcija”, te ga treba razlikovati od poremećaja hoda i pokretljivosti, pomanjkanja koordinacije kao posljedica mentalne retardacije i specifičnog neurološkog poremećaja.

.....no nije potrebno se opterećivati tim simptomima, jer svako dijete ima barem jedan od tih simptoma, a ne mora imati specifične poteškoće u učenju.

U svakom slučaju kod djeteta je dovoljno prepoznati da ima poteškoće u sintezi glasova u slogove, te da i nakon dužeg vremena vježbanja i učenja spajanja glasova u slogove pa u riječi, dijete ne uspije savladati, nadalje dijete uzastopno čita tekst ( gradivo ) , no ne uspijeva razumijeti to što je pročitalo, dijete ne razumije pojam broja, odnosa, logičko zaključivanje, pa pri tom ni računske operacije, to se sve događa od prvog do četvrtog razreda, no u petom dolazi do ozbiljnijih problema-novi predmeti, opširnije gradivo i panika....

Povijest, sve te godine, događaje treba popamtiti, a dijete ne zna što je pročitalo, ne razumije sve to, a od njega se traži da to razumije, nauči i zna kada ga se ispituje.

Zato je vrlo važno što prije se javiti logopedu radi točne evaluacije djeteta, tj. da se točno utvrdi da li dijete ima poteškoće u čitanju i pisanju, disleksiju i disgrafiju, diskalkuliju ili specifične poteškoće u učenju.